
Pēhea te huì mai i te ponatekao farani « peut-être » ?
1)- Ma te haahana i nā mou ponatekao e toù ma hope iho :
a)- « Maakau » : « E hee òe i te koika oìoì ? ». « Maakau.»
b)- tekateka : Tekateka e topa te ua i te pō.
c)- e oti : « E vāhi òe i ta ù èhi ? » « E oti »
2)- Ma te tuku ma hope mai o te ponatekao haahana i nā mou tekao ma muì mai :
a)- e haa : « E tīmata e haa te hana i te hora e hitu. »
b)- haana : « U vivini haana te tōìki i ta ù tekao ? »
c)- oti : « U koakoa oti òe i ta òe hana ?»
d)- uanei : « E ìma tautini uanei te nuiìa o te ènana kai » (Mateo 14, 21)
Ia haatekaìa, e koàka : « Aè oti Tāporo e tihe mai i tēnei maratī ».
Tītahi mou hakatu kē :
1)- Ua ìte aè nei tātou me he mea àòè te ènana i makimaki e haahua atu i tītahi uiuiìa mai, a koè à me he mea àòè īa i ìte pēhea te haahua atu, e haahana hoì īa i te ponatekao « oti ».
*- « I hea to ù (i)hovare ? » « I hea oti ? »
2)- Tītahi kāneaìa kē atu :
a)- Mea huì mai ia « soit…soit… », « ou bien…ou bien » :
« U koakoa oti òe, ua pekē oti òe ? »
b)- Mea huì mai ia « ni…ni… » :
« Aè i tihe mai i te hoeìa vaka to Ùa Pou, mei to Ùa Huka, mei to Tahuata ».
3)- I òto o te tau uiuiìa, mea nui te ènata e haahana nei i te ponatekao tahiti « ānei » : « E aha teà ànimara ? e peto ānei ? e potu ānei ? ». Atika à enā te ponatekao « oti », u haahakatu te haaviviniìa me « ānei ». I peàu hoì ai tātou : « E aha teà ànimara ? E peto oti ? E potu oti ? »
Aua tātou e kāvaì i te tau èo kē ! A pakaihi tātou i te èo ènana/ènata ma te haahana koè i te tau ponatekao mei vaho mai tē haatekeo nei i te èo tumu o te Henua ènana/Fenua ènata !
A pata inei mea tatau ma he èo farani !
Patuìa e Jacques Iakopo Pelleau