Imprimer cette page

Māere, Fa’ahiahia >>> Mahaò

Aua tātou e haahana hakaùa i ponatekao èo tahiti e ùa o « māere » me « fa’ahiahia » mea hakaìte atu i to tātou « mahaò » !


surprise

A) - I te tapa hāmani 172 - I o ta īa kōtūòmia, u patu mai te èpikopo Dordillon :

*- Mahaò : admirable, étonnant ; admirer, être rempli d’admiration ; louer quelqu’un ; s’étonner ; / i te mahaò : être grandement surpris, ravi, étonné de…


B) - Ua ìte hoì tātou i te âkakai « Le Petit Prince » patuìa e Antoine de Saint-Exupéry. I te èhua 2010, u haaèoìa mai hua hāmani ma he èo ènata e Tehaumate Tetahiotupa me te tau tuhuka èo ènana, to īa mou hoa. O « Te Tama hakaìki iti » te ikoa ma he èo ènana ; haè òomi kōtūòmia : Haere , Tahiti, 2010.

I ìò ai hua kōtūòmia he mēmau taetae oko no tātou no te nuiìa o te kāneaìa avetekao me te tau ponatekao o tēnei tai hou enā i òto me he mea te mou kio ma hope iho.

*- Tapa hāmani 10 : « J’ai vu un petit bonhomme tout à fait extraordinaire… » /  « Me to ù ìte e tahi kaiū ènana mahaò nui… »

*- Tapa hāmani 10 : « …avec des yeux tout ronds d’étonnement ». / «  …me mou mata i te mahaò ».

*- Tapa hāmani 16 : « Ça ne pouvait pas m’étonner beaucoup. » / «  hoì au i mahaò oko. »


C) - E koàka atii ia tātou e hakaìte atu i to tātou mahaò me te ponatekao « kiiete ».


1) - Te vahi oko, koàka ia tātou hua ponatekao i òto o te
kāputuèo i òomiìa i te èhua 1903 ; e koàka anaiho i òto o te kāputuèo no 1931.

*- Tapa hāmani 221-I : Kiiete : frisson, sursaut, surprise ; frissonner, tressaillir. « U kiiete Toma i te haametaù. » / « Toma frissonne/frissonna de peur ».

2) - I òto o « Te Tama Hakāìki iti » e ìte tātou :

*- Tapa hāmani 9 : « Alors vous imaginez ma surprise quand… » / « E vivini ana ôtou i to ù kiiete i… »

*- Tapa hāmani 13 : « Mais je fus bien surpris de voir s’illuminer le visage de mon jeune juge. » / « Mea à, o au te mea i kiiete i to ù ìteìa (i) te puàhaìa o te mata o to ù haavā māhaì hou. »


D) - I òto o mou kāputuèo e ùa, e ìte tātou i te ponatekao « emièe », e hua mea ananu te haaviviniìa me « kiiete ».

I tēnei tai hou, u hakaìteìa tītahi haaviviniìa , oia hoì « être choqué » me he mea ua ìte tātou io te tapa hāmani 26 o te hāmani tāpapa ponatekao a te haèhāmani Ioteve Peàto no Taiohae. U aahiìa tēna hana e Poi Taata ; i òto o hua kāputuèo, u hakaìteìa te tau ponatekao ma he èo ènana, ma he èo farani me te èo menike. Me te nuiìa o te ata kanahau !


E) - E koàka atii ia tātou te hakaìte atu i to tātou mahaò e haahana ana i te mau mehea :


1) - « Kanahau ! », « O ! Kanahau ! »

Tītahi tekao hakaìte. I te mou òmua, e peàuìa aa tokotahi anaè te ponatekao « kanahau ». I tēnei, u haahanaìa mea hakaìte i te hakatu o te tau mea paotū.

2) - Te mou hakatu  :

« Ae ! Ae ! Ae ! Ae ! »

« Auē te mahaò ! »

« Ihe te mei heò ! », « Eve te mei heò ! »

« Ihea te emièe ! »

« E ao paa ! » (« C’est étonnant ! » - Dordillon, tapa hāmani 116-I)

3) - Ma òto o  « Te tama Hakaìki iti » :

*- Tapa hāmani 13 : « Tiens ! Le petit mouton s’est endormi. » / «  ! U hiamoe te kaiū mutō. »

*- Tapa hāmani 15 : « Quelle drôle d’idée ! » / « Tēia maakau huìkē ! »

4) - Me he mea u mahaò òe i hua tau mea, e peàu mai oti òe : « Ae ? »

5) - Tekao paoìa, enā ma òto o nā èo e ùa, e ùa kāneaìa tata èka tītahi me tītahi. Ma he èo farani : « Les bras m’en tombent ! », ma he èo ènana : « Ua motu tu ù îìma ! » (Dordillon, p. 191-I)


F) - Mea haanui i to tātou ìte i te èo, a tiòhi meitaì tātou i hua mou ponatekao èo tahiti « māere » me « fa’ahiahia ». O « stupéfiant, merveilleux, admirable ; être rempli d’admiration » te mou haaviviniìa i tukuìa mai e te tuhuka èo tahiti.

No te èpikopo Dordillon, mea hua mou ponatekao. Oia nei to īa maakau i òto o ta īa kāputuèo.

*- Io he tapa hāmani 187-II, no « stupéfiant », u patuìa ai « Mea emièe, mea haametaù ».

*- Io he tapa hāmani 133-II, no « merveilleux » me « merveille », u patuìa ai « Mea kanahau oko, mea mākivikivi ».

*- Io he tapa hāmani 9-I, no « admirable », e tatau tātou « kanahau » me « mahaò ».

I tēnei tai hou, e vivini meitaì te tau tama ènana paotū i te tau hakatu kē o hua mou ponatekao.


G) - Tekao paoìa (oti)...

I tēnei, ia ìte tātou i te mea kanahau pao, aua tātou e haahana hakaùa i nā mou ponatekao « fa’ahiahia » me « māere » ! A haahana à tātou i nā mou ponatekao èo ènana e ùa, o « mākivikivi » me « mahaò ».

Atii nei, ma mua o tītahi hana meitaì oko, e koàka ia tātou te peàu : « Mea mākivikivi ! » akoè à « Mea mahaò ! » akoè à « E ao paa ! ».

Umoì tātou ia tūhaè te ponatekao « HARARĀ » haataetae oko ìa e to Ua Pou

 

Patuìa e Jacques Iakopo Pelleau i te èhua 2016.
U haatoitoiìa te patuhei vāàna i te tau aahiìa a te Haè tuhuka èo ènana i te 21/08/2022.

 

Comments est propulsé par CComment